Kino amerykańskie lat 20. i 30.

19 grudnia, 2007 at 10:25 am (Kino amerykańskie)

Największe emocje wzbudzał Kodeks Haysa (ang. Hays Code, Production Code, The Motion Picture Production Code of 1930).

Kiedy zaczął się Wielki Kryzys Ekonomiczny 1929, przemysł filmowy był jedynym, który przynosił zyski. Sprzedaż biletów potroiła się. Przed kryzysem tygodniowa sprzedaż biletów – 50 milionów, po – 157 milionów. Kino tych lat to pałac, dla ludzi, którym było bardzo ciężko w czasach kryzysu, było przyjemnie tam wejść. Widać było różnicę między życiem codziennym, a tym, co oferowało kino. Dopiero na przełomie 1932/1933 zaczyna się kryzys w kinematografii amerykańskiej – w momencie, w którym banki przestają inwestować i finansować produkcje filmowe.

Z jednej strony kryzys, z drugiej narodziny dźwięku, z trzeciej bardzo poważne problemy z Kodeksem Haysa, z czwartej nieprawdopodobna konkurencja radia. Pod koniec 1929 radio zmieniło swój charakter: do 29 roku służyło przekazywaniu informacji, muzyki, od 29 (kryzys) nie rezygnowało z tego, ale niezwykle popularną formą stały się słuchowiska radiowe. Rodzinne – porównywalne do M jak Miłość czy Klanu. Wprowadzono też niezwykle atrakcyjną reklamę radiową – historyjki, gwiazdy, muzyka, dialogi… Do tego jeszcze pojawiła się nowa forma: przeróbki filmów na słuchowiska radiowe. Filmów, przed którym pojawił się szlaban Haysa jako filmów niemoralnych. Bardzo często z tymi samymi aktorami co w filmie. Jeśli film nie mógł wejść na ekrany, przerabiano go na słuchowisko. Powstało m.in. „Marocco” z Marleną Dietrich jako słuchowisko „Dziewczyna z legionistą”. Ważną rolę odegrały też słuchowiska sportowe! W 1933 F.D. Roosevelt ustala płacę minimalną i maksymalną w przemyśle rozrywkowym. Pewna grupa do tej pory zarabiała bardzo dużo – szczególnie w reklamie w radiu.

Te cztery elementy sprawiają, że sytuacja kina amerykańskiego 1929-1933 jest bardzo dramatyczna.

od 1932 roku zaczyna wychodzić z tego obronną ręką. M.in. dzięki Kodeksowi Heysa. Także dzięki temu, że od początku lat 30. Amerykanie perfekcyjnie chronią swe kino, chcąc utrzymać wysoką pozycję – zajmują się profesjonalnie kreacją gwiazd (wyrazisty wizerunek). Z początku lat 30. pochodzą słynne kontrakty gwiazd, opisujące szczegółowo, co gwiazda może robić poza życiem zawodowym. Każda z wytwórni specjalizuje się w pewnego typu gwiazdach. Kolejny etap ochrony kina wyraża się w kreacji gwiazd. Te gwiazdy za chwilę będą musiały się zmienić, bo Kodeks Haysa wymusi zepchnięcie na margines życia filmowego pewnych aktorów, aktorek. Wprowadzi na piedestał bohaterki dziecięcych ról, nastolatki – ponieważ dzieci nie mogą się kojarzyć z seksualnością.

Kodeks Williama Haysa, szefa producentów i dystrybutorów kinowych

Kodeks miał chronić Hollywood przed atakiem prowincji, któremu zarzuca się niemoralność. Pewne ambicje reżyserów, np. Deryla Zanucka, żeby z kina gangsterskiego, o przestępczości, uczynić kino socjologiczne, pokazujące nie sensację, nie walki, ale przyczyny decyzji. Na te pytanie odpowiedź była jedna: społeczeństwo było winne, ponieważ nie było w stanie pomóc tym ludziom. Były to filmy, które miały wstrząsnąć społeczeństwem amerykańskim. Prowincja odczytywała je jako filmy mogące sprowadzać młodych ludzi na złą ścieżkę, bo pokazują atrakcyjne życie gangstera – piękne kobiety u boku itp. Tam nie było problemu zorganizowanej przestępczości. A Ameryka składała się w 3/4 z prowincji. Te filmy były tam zupełnie niezrozumiałe. Zawsze także znalazła się grupa reżyserów, którzy ze zła czynili atrakcję, których filmy nie miały podtekstu społecznego. W latach 20. w Hollywood miało miejsce kilka afer, skandali obyczajowych i seksualnych z udziałem „towarzystwa”. W oczach przeciętnego mieszkańca prowincji Hollywood było miejscem zepsucia i demoralizacji.

Przełom lat 20. i 30. przyniósł wiele dramatycznych wydarzeń:

• porwanie syna Lindberga (zamordowany)
• słynny napad na firmę w Chicago, w którym ukradziono milion $

Powstaje legion przyzwoitości, który utworzył się z organizacji kobiecych, katolickich, protestanckich, żydowskich.

Scenariusze filmów gangsterskich i nastawionych krytycznie wobec pewnych grup społecznych, np. adwokatów, sędziów etc. powstawały najczęściej na podstawie doniesień prasowych. Często pisali je dziennikarze, pisarze. Było dwóch wybitnych scenarzystów takich filmów: Ben Hecht i Dahiel Hammet (autor m.in. książki Sokół Maltański). Z latami 1932-1933 skończyło się panowanie tego rodzaju filmu.

Kino musiało zaproponować pewną wystawę – tego nie miało radio:

• film kostiumowy – ze względu na Kodeks modna jest epoka wiktoriańska – brak dekoltów 😉
• musicale – pary taneczne, np. Ginger Rogers i Fres Astair
• nastawienie na nowego bohatera – wzorem radia i przez Kodeks kino pokazuje inne środowisko społeczne, prowincje, gospodynie domowe, komiwojażerów, filmy rodzinne, bohaterki dziecięce (Shirley Temple, Dina Darbin – to one czołują w rankingach popularności aktorek).

Kino rysunkowe – one także były związane z kryzysem, Kodeksem i wojną nawet. Kaczor Donald idzie na wojnę, by walczyć o dobro ojczyzny.

Kodeks Hayesa obowiązuje do 1966, choć prawnie zmieniono go dopiero 1967. Hays zdawał sobie sprawę z tego, że to bardzo drastyczne i że będzie się od tego z roku na rok odchodzić – i tak też się stało.